Ceza Hukukunda İtiraz Kanun Yolu

Mahkemelerin, hakimlerine ya da savcıların aldığı kararların kanunlara aykırı olduğu gerekçesi ile bir üst makama yapılan başvuruya itiraz denir, savcılık kararına karşı yapılan itiraza ceza muhakemeleri kanunda hukuki çare denirken mahkeme ve hakimlerin kararına yapılan itiraza kanun yolu denilir. Ceza hukukunda itiraz kanun yolu şüpheli ya da sanığa daha geniş bir güvence ve koruma sağlayan ceza muhakemesi aracıdır.

Ceza Hukukunda İtiraz Kanun Yolu Süresi

İtiraz başvurusu kişinin aleyhine verilen kararın kesinleşmesini engeller, itiraza dair genel hükümler ceza muhakemesi kanununun 267 ila 271. maddeleri arasında düzenlenmiş durumdadır. İtiraz için kanunen verilen süre tefhim ve tebliğinden sonraki 7 gündür, karar kişinin bilgisi dışında verilmişse tebliğ edilmesinin ardından yasal süre başlar. Cumhuriyet savcılığının verdiği kovuşturmaya yer yok kararı ile kamu davası açılması kararının ertelenmesi kararında mağdur olan kişinin itiraz kanun yoluna başvuru süresi 15 gündür. Hakim ya da mahkeme kararlarına şüpheli sanık, katılan ya da katılma talebinde bulunduğu halde reddedilen kişiler itirazda bulunabilir. Cumhuriyet savcısı kararına ise mağdur, müşteki ve şüpheli itirazda bulunabilir.

Ceza Hukukunda İtiraz Kanun Yoluna Başvurabilecekler

Ayrıca şüpheli ya da sanığın avukatı, yasal temsilcisi, eşi de itiraz hakkına sahiptir, yakalama, gözaltı ve gözaltı uzatma kararında da aynı şekilde itiraz edilebilir. Tutuklu bulunan kişi Ceza Hukukunda İtiraz Kanun Yolu başvurusunu zabıt katibine ya da infaz kurumu ile cezaevi müdürlüğüne beyanda bulunarak ya da dilekçe ile yapabilir. Zabıt katibi itirazı deftere kaydederek bir tutanak hazırlar ve kişiye bir örneğini verir. Kurum müdürüne yapılan itirazda ise gerekli işlemler yapılıp tutanak hazırlandıktan sonra dilekçe hemen ilgili mahkemeye gönderilir, işlemlerin tamamlanması ile birlikte kanun ile belirlenen sürelerde kesinleşmiş olur. Ceza hukukunda itiraz kanun yolu itiraz dilekçesinin kararı veren mahkemeye verilmesini düzenlemiştir.

Ceza Hukukunda İtiraz Kanun Yolundaki Yetkili Makam

Şayet hakim itirazı haklı bulursa kararını kendiliğinden düzeltir ancak haklı olmadığı kanaatine varırsa üç gün içinde itirazı incelenmesi üzerine yetkili mahkemeye gönderir. Cumhuriyet savcıları tarafından alınan kararlara ise doğrudan sulh ceza hakimliğine itirazda bulunulur. İtiraz dilekçesinde karar açıkça yazılmalı ve itiraz edenin imzası yer almalı, dilekçenin geçerli olup olmadığının önemi yoktur önemli olan dilekçede kararın gözden geçirilmesini istiyorum ya da karara itiraz ediyorum gibi cümlelerin yer alması önemlidir. Soruşturma aşaması işlemlerinde görevli mahkeme sulh ceza mahkemesidir ve aldığı kararlara itiraz şu şekilde olmalıdır. İtirazın incelenmesi numara olarak kendisini izleyen hakimliğe, son numaralı hakimlikte ise bir numaralı hakimliğe ait sorumluluktur.

Ceza hukukunda itiraz kanun yolu; Karara İtirazda Yetkili Mahkeme

Ağır ceza mahkemesi yoksa ve tek sulh ceza hakimliği varsa o halde buraya ya da ağır ceza mahkemesinin bulunduğu en yakın yerdeki sulh ceza hakimliğine aittir. İlk tutuklama kararına itiraz eden sulh ceza hakimliği tutuklama kararını inceleyemez. Diğer ceza mahkemelerinin görevli olmadığı tüm davalarda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir, bu mahkemeler tarafından verilen kararlara itiraz ağır ceza mahkemesine yapılır. Ağır ceza mahkemeleri ise müebbet hapis ya da on yıldan daha fazla cezanın verilmesini gerektiren suçlara bakan mahkemelerdir.

Naip Hakim Kararı İtirazının İncelenmesi

Bu mahkemelerin aldığı kararlara itirazlarda numara olarak kendisini izleyen ağır ceza mahkemesine verilir şayet bulunulan yerde ağır ceza mahkemesi tek ise en yakın yerdeki ağır ceza mahkemesine yapılır. Naip hakim kararı itirazının incelenmesi mensubu olduğu ağır ceza mahkemesi başkanına ve istinabe olunan karara karşı bulunulan yerdeki mahkeme başkanı ya da mahkemeye aittir.

İtiraz Kararın İnfazını Engellemez

Yerel mahkemelerin verdiği kararları inceleyen üst mahkemelerde istinaf mahkemeleridir, bölge adliye mahkemesi ya da Yargıtay ceza dairesi mahkemelerinin kararlarına yapılan itirazlarda ise görevli daire başkanı ile numara itibari ile izleyen ceza dairesi inceler. Ceza hukukunda itiraz kanun yolu itirazı kararın infazını engellemez ancak infazın geri bırakılmasına karar verilebilir. Yapılan itirazı inceleyen makam yazıyla cevap verilmesi için cumhuriyet savcılığına ve karşı tarafa bildirir, mahkeme kararına savcıdan görüş alınması durumunda sanık, şüpheli ve müdafi bilgilendirilir. İtiraz hakkında duruşma yapılmadan karar verilebilir ama gerekli görülmesi halinde savcı, müdafi ya da vekil de dinlenebilir.

İtiraz Hakkı Bulunan Kararlar

Kanuna göre tüm mahkeme kararlarına itiraz hakkı vardır ancak mahkeme kararları aleyhine yapılacak itirazlarda kanunda açık hüküm olması gerekir. Ceza hukukunda itiraz kanun yolu itiraz kararları şu şekildedir;

• Gözaltına alma ya da gözaltı süresinin uzatılması
• İnternet sitesine ya da web sayfasına erişimin engellenmesi kararı
• Tutuklama kararı
• Tutukluluk halinin devamına karar verilmesi
• Tutuklunun salıverilme talebinin reddi
• Tutuklunun tahliye edilmesi
• Adli kontrol kararı
• Savcının adli kontrol kararının mahkeme tarafından reddi
• Her aşamadaki salıverilme talebinin reddi
• Hakim reddinin kabul edilmemesine ilişkin mahkeme kararı
• Hakimin ret isteminin geri çevrilme kararı
• Ceza mahkemesinin görevsizlik ve yetkisizlik kararı
• Zabıt katiplerinin ret istemlerinin geri çevrilmesi
• Eski hale getirme talebinin reddi
• Kişinin beden muayenesi ya da bedeninden örnek alınmasına dair alınan karar
• El koyma ya da el konulan malın iade edilmesi talebinin reddi
• Koruma tedbirlerinden kaynaklı tazminat talebinin reddi
• Koruma tedbirleri kapsamında ödenen tazminatın geri alınması
• Tutuklu ya da hükümlü avukatının yasaklanması kararı
• İddianamenin iadesi
• Yargılamanın durması kararı
• Kaçağın duruşmaya katılmasını sağlamak için el koyma kararı
• Yargılamanın yenilenmesi için yapılan talebin kabulü ya da reddine dair kararlara ceza hukukunda itiraz kanun yolu ile itiraz edilebilir.

Hukuk Devleti Olmanın Gerekliliği

İlk mahkemenin verdiği karar kesin değildir bu kararın ardından denetim muhakemesi olarak adlandırılan başka bir süreç başlar. Yargılama yapanların kararlarında ya da hükümlerinde hukuka aykırılıklar ya da bazı hataların olması muhtemeldir. Bunun için mahkemeler tarafından alınan kararların denetim muhakemesi kapsamında incelenmeye açık olması hukuk devleti olmanın gerekliliğidir. Mahkemeler tarafından verilen hukuka aykırı ya da hatalı kararların bireylere zarar vermesini engellemek için hukuki açıdan yeniden incelenmesini isteme talebine ceza hukukunda itiraz kanun yolu itirazı denir.

Ceza Hukukunda İtiraz Kanun Yolu; Güvence Uluslararası Sözleşmelerdir

Kararların bir üst derece mahkemesinde incelenmesi yönündeki güvenceyi anayasa değil yapılan uluslararası sözleşmeler verir. Yargılama makamının verdiği kararı incelemesi gereken makam doğal olarak bir üst makamdır, buna kanun yoluna başvurmanın aktarma ya da devretme yetkisi denmektedir. Yalnız hukuki değil maddi incelemenin de yapılıyor olması itiraz yolunun açık olmasının önemini belirliyor. İtirazı inceleyen makam gerekli görmesi halinde inceleme ve araştırma yaptığı gibi aynı zamanda bunların yapılmasını da emreder.

Ceza Hukukunda İtiraz Kanun Yolu; İtiraz Dosya Üzerinde İncelenir

Kural olarak her ne kadar itiraz mahkeme kararlarına yapılsa da cumhuriyet savcıları tarafından verilen kovuşturmaya yer yok kararlarına da yapılabilir. İtiraz kanunda aksi bir durum belirtilmediği sürece sadece dosya üzerinde incelenir, gerekli görülmesi halinde savcı sonrasında müdafi ya da vekil dinlenir. Avukat itirazlardaki tecrübe ve deneyimlerinde müvekkillerinin karşılaştığı mağduriyetlerin çözülmesi konusunda tüm yetkilerini sonuna kadar kullanmaktadır.