Hukuka aykırılık içeren her türlü eylem ya da işlem üzerine dava açılabilir. Hatta bu eylem ve işlemlerin kişilerde oluşturduğu zararlar tanzim edilebilir. Tanzim için maddi ve manevi tazminat davası göz önünde bulundurulur. Adı üstünde kişilerin:
- Maddi bütünlüğüne zarar veren suçlar üzerine tazminat talep edilebilir.
- Yine manevi bütünlüğün zararını gidermek isteyenler de tazminat davalarına yönelebilir.
Biri somut biri soyut olacak şekilde zararların giderilmesini esas alır. Ve tüm bu esaslara göre avukatlık faaliyetlerini sürdüren hukuk büroları yol gösterir. Başta danışmanlık ile tazminat hükümlerini değerlendirmenizi mümkün kılar. Yani vatandaşların haklarından tazminat değerlerine tüm hususlar birer birer ele alınır.
Maddi ve Manevi Tazminat Davası Mahkemeleri
Maddi ile manevi tazminat davası açmak isteyenlere avukatlar yol gösterir ve dilekçeleri eşliğinde dava sürecini takip eder. Bu anlamda gerçek, tüzel kişiler ve devlete karşı ayrı dava hususlarına yer verilmektedir. Şöyle ki:
-Kişiler: Gerçek ve tüzel kişiler ikametgahlarına bağlı olarak yetkili mahkemelere başvuru yapar. Bu anlamda asliye hukuk mahkemesi üzerinden tazminat davalarına yer verilir. Yine eylemin ya da işlemin uygulandığı yer üzerinden de mahkemeye başvurulabilir.
-İdare: Farklı olarak devlet yani idarenin eylemleri de kişilere zarar verebilir. Bu gibi durumlarda tam yargı davasının açılmasına karar verilir. Ve davalar için vergi ya da idari mahkemelere başvurulması beklenir.
Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nedenleri
Tazminat davası açmak isteyenlere eşlik edecek olan onlarca neden bulunuyor. Bu nedenler üzerine kişiler maddi ya da manevi olarak zarara uğrayabiliyor. Ve oluşan zararın tanzim edilmesine dair maddi ve manevi tazminat davası mücadelesi veriliyor. Örneğin:
- Boşanma davalarından kaynaklı tazminat istemi yaygın hale gelmiştir.
- İş ve trafik kazalarına bağlı zarar için de tazminat öne çıkmıştır.
- İnternet ya da sosyal medya paylaşımlarından dolayı tazminat davaları sayıca artış göstermiştir.
Haricinde sözleşme ihlallerine bağlı olarak zarar yaşayan kişiler tazminat talebinde bulunabilir. Yine suç işlenmesinden hatalı doktor uygulamalarına kadar pek çok neden sıralanabilir. Ve tüm bu nedenler üzerine ortaya çıkan zararın tanzim edilmesi mümkün olabilir.
Maddi ve Manevi Tazminat Davası Zamanaşımı
Tazminat davasına başvurmak isteyenler zamanaşımı da göz önünde bulundurmakta. Yine davaya konu olan eyleme ve işleme bağlı olarak süreçlerin değiştiğini unutmamak gerekir. Örneğin iş ya da trafik kazalarına ilişkin bu süre dava sürecine göre netlik kazanır.
Haksız fiil içim belirlenen süre 2 yıldır. Ancak failin fiili öğrenip öğrenmemesi durumuna göre süreç 10 yıla kadar uzatılabilir. Boşanma davaları için de 1 yıllık zamanaşımı göz önünde bulundurulur. Sözleşme ihlalleri ve trafik kazaları için 10 yıllık zamanaşımına uygun bir şekilde davalar ele alınır. Maddi ve manevi tazminat davası için öncelikle fiilin gerçekleştiği süreç üzerinden zamanaşımı hesaplamalarına yer verilir.
Maddi ve Manevi Tazminat Davasını Kimler Açabilir?
Adı üstünde hem maddi hem de manevi olarak zarar içerisinde olan vatandaşların aşmaları uygun görülür. Kısacası fiile ya da işleme muhatap olan kişileri ilgilendirir. Maddi ve manevi tazminat davası adına:
- Manevi ve maddi bütünlüğüne zarar gelenler dilekçelerini sunabilir.
- Yine yakınların ve ailenin de zararı tanzim etmesine izin verilir.
Örnek vermek gerekirse ölümle ya da yaralanma ile sonuçlanan iş kazaları mevcut. Bu gibi durumlarda bakmakla sorumlu olduğu kişiler maddi veya manevi zarar içerisine düşerler. Ve zararların giderilmesi için tazminat dilekçelerini sunmalarına izin verilir.
Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Kime Açılabilir?
Maddi zarara neden olan her türlü fiil ve işlem tazminat davalarında ele alınır. Ve bu zararların doğmasına neden olan kişilere karşı dava süreci başlatılır. Yine hem gerçek hem de tüzel kişilere ilişkin dava dilekçelerine yer verilir.
En baştan belirttiğimiz üzere maddi ve manevi tazminat davası adına idare de göz önünde bulundurulabilir. Yani devletin işlem ve eylemleri üzerine zarara uğrayanlar tazminata başvurmakta özgür. Kısacası gerçek, tüzel kişiler ve idare için ayrı dava aşamalarına yer verilmektedir.
Manevi Tazminat Şartları Nelerdir?
Maddi tazminatın esasları ve şartları çok net. Ancak buna karşı manevi tazminatın titizlikle hesaplanması söz konusudur. Neticesinde merak edenlere talep etme şartlarını sıralamak daha doğru olacak. Örneğin manevi tazminata dair:
- Vücut bütünlüğüne zarar gelen kişiler talepte bulunabilir.
- Büyük ölçüde ruh bütünlüğüne karşı oluşan zararlar da ele alınır.
Başta ise kişinin yaşamından sağlığına kadar en temel unsurlara yer verilmektedir. Son olarak eyleme veya işleme karşı oluşan her türlü üzüntü ele alınır. Öyle ki suçlara karşı elem ve acı ortaya çıkar. Ve bu tarz duygu ile düşüncülerin tanzim edilmesi için manevi tazminatın sonuçlanması esas alınır.
Manevi Tazminat Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Soyut olan duygu ile düşüncüleri ölçmek mümkün değil. Bundan kaynaklı olarak manevi tazminata dair somut durumlar ele alınır. Aynı zamanda hakimin hakkaniyetine karşı kararın uygulanması esas alınır. Ve bu aşamada belli başlı kriterler göz önünde bulundurulur.
Mesela somut durumun özellikleri belirleyici olacaktır. Aynı zamanda tarafların ekonomik ve sosyal yaşantıları da belirleyici unsurlar arasında. Son olarak kusur oranı önemli bir yere sahip. Takiben:
- Manevi zararın büyüklüğü değerlendirmeye alınır.
- O dönemde paranın satın alma gücüne karşı tazminat hesaplanır.
Görüldüğü üzere dikkate alınan birden fazla kriter mevcut durumda. Hepsi de ayrı ayrı ele alınarak manevi tazminatın belirlenmesi sağlanır. Ve hakkaniyet içerisinde tanzim edilmesine karar verilir.
Maddi Tazminat Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Maddi ve Manevi Tazminat Davası; Maddi zararların belirlenmesi manevi olana nazaran daha kolaydır. Çünkü somut her türlü durumun değerlendirilmesi sağlanır. Bunun üzerine tazminatın belirlenmesi ve uygulanması uzun sürmez.
Örneğin en başta gerçek ya da tüzel kişilerin uğradıkları maddi zararlar göz önünde bulundurulur. Doğrudan oluşan maddi zararlar SGK primlerinden kişinin yaşam şartlarına kadar çoğu husus üzerine değerlendirilmeye alınır. Arkasından:
- Dava sürecinde kusur oranlarının belirlenmesine özen gösterilir.
- Kusur gibi maluliyete karşı da oran hesaplamalarına geçilir.
Ve ortaya çıkan bu oranlara karşı tazminatın belirlenmesi uzun sürmez. Görüldüğü üzere matematiksel olacak şekilde birkaç hesaplama yapılır. Ve manevi olana nazaran maddi tazminatın belirlenmesi uzun sürmez. Beraberinde de kusur ve maluliyet oranına göre taraflardan birinin yerine getirmesine karar verilir.
Maddi ve Manevi Tazminat Davası Süresi
Maddi ve Manevi Tazminat Davası; Davaların süresini etkileyen birkaç kriterin bulunduğunu belirtmek gerek. Örneğin dava sürecinde dinlenen tanık sayısı dahi bu durumu etkiler. Haricinde tarafların iddialarından delillerine kadar tüm hususların birer birer incelenmesi esas alınır.
Yine kusur tespitinden maluliyet oranına kadar birden fazla unsur göz önünde bulundurulur. Neticesinde:
- Birkaç aşama üzerinden tazminat hesaplaması yapılır.
- Ortalama 1 – 2 sene içerisinde davanın sonuçlanması beklenir.
Kısacası tazminat davalarından birkaç ay içerisinde sonuç almanız mümkün olmaz. Aksine davada ki aşamalara göre birkaç sene sürmesi kaçınılmaz olacaktır. Ve dava sonunda maddi ile manevi tazminat miktarları değerlendirmeye alınabilir. Neticesinde kusur oranı yüksek olan tarafın bu miktarları ibraz etmesi adına karar verilir.